B12 Vitaminini Faydaları ve Zararları Nelerdir?

B12 Vitamini Nedir? Ne İşe Yarar? Hangi Besinlerde Bulunur? ücudumuzun sağlığı ve kaliteli bir yaşam sürebilmemiz noktasında oldukça önem arz eden B12 vitamini, suda çözülebilen bir vitamin olma özelliği taşıyor.

Protein sentezinde, kansızlığın giderilmesinde, karbonhidrat ve yağın metabolizma edilme sürecinde oldukça önem arz eden B12 vitamini; bağırsaktaki bazı bakteriler tarafından üretilse de maalesef vitamin emilimi ince bağırsaktan uzak bir bölgede gerçekleşiyor. Bu durum, vitaminin besin yoluyla dışarıdan alınmasını zorunlu kılıyor.

Et, yumurta, sakatat ve süt gibi hayvansal kaynaklı gıdalarda bol miktarda yer alan B12 vitamini; midye, balık ve yengeç gibi deniz hayvanlarında da bol miktarda bulunuyor.

Bu yazımızda kısaca B12 vitamini ne işe yarar? B12 eksikliği belirtileri nelerdir? vb. bu vitamine dair en temel soruları yanıtlamaya çalışacağız.

İşte, B12 vitaminine dair bilmeniz gereken detaylar:

B12 Vitamini Faydaları Nelerdir?

Kırmızı kan üretiminin oluşumunda rol alan B12 vitaminin en önemli faydalarını aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz:

• Anemiyi önlüyor

Kırmızı kan hücrelerinin oluşumunda aktif bir role sahip olan B12 vitaminin yeterli miktarda vücut tarafından alınmaması, kırmızı kan üretiminde azalma ile sonuçlanıyor.

Bu durum ise kansızlığı beraberinde getiriyor. Bu yüzden de B12 vitaminin yeterli miktarda tüketilmesi gerekiyor.

• Protein sentezinde yer alıyor

Protein sentezinde yer alan B12 vitamini, yıpranmış hücreleri tamir ediyor, bağışıklık sistemini güçlendiriyor.

Sinir hücrelerinin yapımında ve yaşamlarının uzun olmasında görev alıyor.

Alyuvar üretim sürecinde önemli bir yeri bulunan bu vitamin, sinir tahribatını önleyip, demirin vücut tarafından kullanılmasına yardımcı oluyor.

• Depresyonu önlüyor

B12 vitamini, sağlam bir beyin sağlığı için oldukça gerekli bir vitamin olarak depresyonu önlüyor. Panik atağa, anksiyeteye, sinir ve gerginliğe oldukça iyi geliyor.

• Saç, cilt ve tırnak sağlığını gözetiyor

Saç, cilt ve tırnak sağlığından sorumlu vitaminlerden biri olarak saçları güçlendiriyor, besliyor ve gürleştiriyor. Tırnakları besleyip, tırnakların hızlıca uzamasını sağlıyor. Aynı zamanda tırnakların hızlı kırılmasının önüne geçiyor.

Cildi ve saçları nemlendirip, saçlara ve cilde ipeksilik katıyor. Yaşlanma belirtilerini gideren B12 vitamini eksikliğinde cilt, daha hızlı bir şekilde yaşlanıyor.

• Kanserle savaşıyor

Serbest radikallerin dokulara, DNA ve hücrelere zarar vermesini önleyen, adeta koruyucu bir kalkan görevi üstlenen B12 vitamini; kanserden de koruma sağlıyor.

Kişinin kolon, meme, akciğer, prostat kanserleri başta olmak üzere farklı kanser türlerine yakalanmasını önlüyor.

• Tansiyon ve kolesterolü düşürüp, dengeliyor

B12 vitaminin en önemli faydaları arasında kan basıncını düşürüp, dengelemesi, yüksek tansiyon ve kolesterol riskini azaltması da bulunuyor.

• Kas ve kemikleri güçlendiriyor

Kas ve kemik yapımında da yer alan bu vitamin, kas ve kemikleri güçlendirmenin yanı sıra kasların gevşemesine de yardımcı oluyor.

Eksikliğinde kişide kas ve kemik ağrılarına, kas kramplarına sıklıkla rastlanıyor.

Kemikleri güçlendirip, kişinin kemik erimesine yakalanma olasılığını düşürüyor.

• Sindirim sistemi sağlığını gözetiyor

Sindirimi ve metabolizmayı hızlandıran bu vitamin, bağırsak florasındaki yararlı bakterilerin yani probiyotiklerin üretimine ve sayılarının artmasına aracılık ediyor.

Mide-bağırsak sağlığını gözetip, ülser, reflü, kolon kanseri vb. sindirim sistemi hastalıklarına karşı koruma sunuyor.

• Kalp ve damar sağlığını koruyor

Kan basıncını düşürüp, dengeleyen bu vitamin, damar tıkanıklığı, damar sertleşmesi, inme ve felç riskini azaltıyor.

B12 Vitamini Ne İşe Yarar

Bu vitaminin diğer faydalarını aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz:

• Beynin ve merkezi sinir sisteminin sağlıklı bir şekilde çalışmasına yardımcı oluyor.
• Böbrek üstü bezi hormonlarının üretim ve yapım sürecinde rol alıyor.
• Kadınlarda üreme sağlığını gözetiyor. Özellikle gebelik döneminin sağlıklı geçmesine katkıda bulunuyor.
• Zihni ve hafızayı güçlendiriyor. Alzheimer, Parkinson riskini azaltıyor.
• Çocuklarda zeka gelişimini destekliyor.
• Bebeklerde doğum kusurlarına engel oluyor. Bebeğin sağlıklı bir şekilde dünyaya gözlerine açmasına olanak tanıyor.
• Sinir hücrelerinin tahribatını engelliyor. Hasar gören sinir hücrelerini tamir ediyor.
• Vücutta, organlarda ve ciltte yeni hücre oluşumunu teşvik ediyor. Yaşlanma belirtilerine savaş açıyor.
• Vücuttaki karbonhidratı glikoza çeviriyor. Vücutta yağ birikimini azaltıyor.
• Kişinin kendini daha enerjik ve zinde hissetmesini sağlıyor.

B12 Vitamini Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Vücutta yeterli miktarda B12 vitamini olmadığında vücut farklı şekillerde sinyallerini vermeye başlıyor.

B12 vitamini eksikliği belirtilerini kısaca aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz:

• Saçlarda dökülme, incelme
• Dil, ağız ve boğazda ağrı
• İştahsızlık
• Mide bulantısı, baş dönmesi ve bayılma hissi
• El ve parmaklarda karıncalanma ve uyuşma
• Kabızlık ya da ishal
• Diş etlerinde kanama
• Ten renginin sararması ve solması
• El ve ayaklarda yanma hissi
• Kilo kaybı
• Dengesiz bir şekilde yürüme, denge kaybı
• Hem erkek hem de kadınlarda kısırlık
• Hafıza kaybı, öğrenmede zorlanma, konsantre olamama
• Kol ve bacaklarda güçsüzlük
• Kalp atışlarında hızlanma
• Sinirlilik, gerginlik ve anksiyete
• Nefes darlığı, nefes almada zorlanma
• Çocuklarda büyüme ve gelişmede gerilik
• Depresyon
• Kaslarda güçsüzlük
• Yorgunluk, halsizlik
• Sürekli uyuma isteği
• Nadiren de olsa ateş basması
• Kadınlarda adet döngüsünde bozulma

B12 Vitamini Eksikliği Kimlerde Görülür?

Çoğunlukla hayvansal kaynaklı gıdalar tüketmeyen kişilerde, özellikle vejetaryenlerde görülen B12 vitamini eksikliğine aynı zamanda gastrit, reflü vb. mide rahatsızlığı bulunan kişilerde de görülüyor.

B12 vitamini eksikliği görülme riski altında bulunan kişileri aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz:

• Vejetaryen ve veganlar
• Anemi olan kişiler
• Yaşlılar
• Çölyak ve Crohn hastaları
• Sindirim sistemi bozukluğu bulunan kişiler
• HIV pozitif hastalar
• Daha önce mide ya da bağırsak ameliyatı geçirmiş hastalar
• Uzun süreli ilaç kullanan kronik hastalar
• Sürekli olarak alkol tüketen kişiler
• Uzun süreli gastrit ilacı kullanan hastalar
• Metformin içeren ilaçları uzun süreli kullanan diyabet hastaları
• Uzun süreli antibiyotik kullanan hastalar
• 50 yaş ve üstü kişiler
• Yeterli ve dengeli beslenmeyen çocuklar

B12 Eksikliği Nelere Yol Açar?

B12 eksikliği, beraberinde pek çok ciddi rahatsızlığı getirebiliyor. Bu rahatsızlıklardan en yaygın görülenlerini aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz:

• Kansızlık
• İnsomnia
• Kısırlık
• Kronik yorgunluk ve halsizlik
• Maküla dejenarasyonu(Hastada görme kaybı ile sonuçlanabilen bir göz hastalığıdır)
• Kalp ve damar hastalıkları
• Gebelik ve doğuma dair komplikasyonlar
• Meme kanseri, kolon kanseri vb. kanser türleri
• Parkinson ve Alzheimer
• Konuşma ve yürümede zorlanma ile karakterize koordinasyon kaybı
• Hafıza kaybı
• Kas ve kemiklerde güçsüzlük
• Duygudurum bozuklukları vb. psikolojik rahatsızlıklar

B12 Vitamini Eksikliği Neden Olur?

B12 vitamini eksikliği, genellikle hayvansal kaynaklı gıdaları yeterli miktarda tüketmeyen kişilerde görülse de bazı etmenler de eksikliğe yol açabiliyor.

Bu etmenleri aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz:

• Yoğun şekilde alkol kullanımı
• Günde dört bardak ve üzerinde kahve tüketimi
• Crohn, diyabet, çölyak, atrofik gastrit vb. birtakım kronik rahatsızlıklar
• Vücutta mide ülserine yol açan Helicobactor pylori isimli bakterinin bol miktarda bulunması
• Daha önce mide ameliyatı geçirmiş olma
• Hipotriodizm(tiroid yetersizliği)

B12 Vitamini Eksikliği Tedavisi:

Vitamin eksikliğinin tedavisinde doktorlar, genellikle haplar ya da iğneler reçete ediyor.

Aynı zamanda hastanın düzenli ve dengeli beslenmesi, B12 içeren besinlere beslenme programında sıklıkla yer vermesi, tedavi esnasında hastada Crohn vb. başka bir hastalığın tespit edilmesi halinde diğer hastalığın da mutlaka tedavi edilmesi gerekiyor.

Vegan ya da vejetaryen hastaların düzenli olarak B12 vitamin haplarını tüketmeleri, yılda iki sefer de B12 iğnesi yaptırmaları gerekiyor.

B12 Vitamini Hangi Besinlerde Bulunur?

Bazı sebzelerde B12 vitamini bulunmasına rağmen sebzelerle alınan B12 vitamini vücut tarafından istenilen seviyede emilemiyor.

Bu yüzden vitamin eksikliği ile karşılaşmamak adına mutlaka hayvansal gıdaları tüketmelisiniz.

Bol miktarda B12 vitamini içeren besinleri aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz:

• Karaciğer, dalak, böbrek, koyun eti, dana eti, sotelenmiş kuzu ciğeri vb. kırmızı et çeşitleri
• Tavuk, hindi vb. kümes hayvanları
• Süt, yoğurt, peynir, kefir vb. süt ve süt ürünleri
• Deniz yosunu vb. algler ve bitkiler
• B12 vitamin takviyeleri
• Yumurta
• Hamsi, mezgit, ton balığı, somon vb. yağlı balık çeşitleri
• Midye, ıstakoz vb. kabuklu deniz hayvanları

B12 Vitamini İçeren Sebzeler ve Meyveler:

Çoğunlukla hayvansal gıdalarda olmakla birlikte bazı sebze ve meyvelerde de bir miktar B12 vitamini bulunuyor.

Lakin pek çok bilimsel çalışma, bu gıdaların tüketiminin yeterli B12 vitamini alımı için yeterli olmadığını gözler önüne seriyor.

Çalışmalar, B12 vitamin emiliminin sebze ve meyveler söz konusu olduğunda hayvansal gıdalar kadar hızlı ve başarılı olmadığını dile getiriyor.

Vegan ya da vejetaryenseniz; mutlaka tüketmeniz gereken sebze, kuruyemiş ve meyveleri aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz:

• Mantarlar
• Brokoli, bezelye, taze fasülye, maydanoz, ıspanak, vb. sebzeler
• Fındık, badem, leblebi vb. bazı kuruyemişler
• Mercimek, barbunya vb. bakliyatlar
• Muz ve avokado vb. bazı meyveler

B12 Yüksekliği Belirtileri:

Hayvansal kaynakların aşırı tüketiminin yanı sıra hepatit ve siroz vb. karaciğer hastalıkları, böbrek hastalıkları, akciğer, bağırsak kanseri, lösemi vb. bazı ciddi hastalıklar söz konusu olduğunda kişide B12 vitamini yüksekliği görülebiliyor.

Bu durumda belirtilerle karşılaşan hastaların vakit kaybetmeksizin bir uzmana görünmeleri gerekiyor.

Vitamin yüksekliği belirtilerini aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz:

• Kronik baş dönmesi ve baş ağrısı
• Sinirlilik
• Eklem ve kaslarda ağrı
• Stres, gerginlik, panik atak
• Mide bulantısı ve kusma
• İshal
• Ödem
• Vücutta kaşıntı
• Koordinasyon ve denge kaybı
• Kalp ritminde artış
• Ciltte yağlanma ve sivilcelenme
• Panik atak
• Uyku düzeninde dengesizlik
• Nefes almada zorlanma

B12 Günlük Doz Ne Olmalı?

Günlük alınması gereken B12 vitamini miktarı yaşa göre değişiklik gösterebiliyor.

14 yaş üstündekilerin günlük 2,4 mcg vitamin almaları gerekirken, hamile bayanlarda bu miktar 2,6; emziren annelerde ise 2,8 mcg olarak kabul ediliyor.

B12 Yüksekliği Tedavisi:

B12 vitamini suda kolaylıkla çözünebilen bir vitamin olduğundan fazlalığında kişide herhangi ciddi bir sağlık sorununa neden olmuyor.

Vitamin fazlalığı, idrar yoluyla vücuttan kolaylıkla atılıyor.

B12 fazlalığı tedavisinde doktorlar, daha çok bitkisel besinler tüketmenizi, düzenli olarak kullandığınız vitamin haplarının kullanımını bırakmanızı öneriyor. Vitamin fazlalığına beslenme dışında başka bir etmenin ya da hastalığın neden olup olmadığını da araştırıyorlar.

Doktorunuzun da önerisi üzerine düzenli ve sebze ağırlıklı bir diyete sadık kalarak, vücudunuzdaki vitamin fazlalığından kurtulabilirsiniz.